मूल्यांकन नोंदवही भरण्याची संपूर्ण पद्धत – शिक्षक मार्गदर्शन 2025

मूल्यांकन नोंदवही कसा भरायचा – संपूर्ण मार्गदर्शन शिक्षकांसाठी
📚 शिक्षक प्रशिक्षण ✓ BED विद्यार्थी

मूल्यांकन नोंदवही कसा भरायचा – संपूर्ण मार्गदर्शन शिक्षकांसाठी

✍️ Abhyash Suchi शिक्षण संघ 📅 नोव्हेंबर १३, २०२५ ⏱️ १५ मिनिटे वाचन

मूल्यांकन नोंदवही म्हणजे काय?

मूल्यांकन नोंदवही ही एक महत्त्वाची शैक्षणिक दस्तऐवज आहे जी प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या शैक्षणिक प्रगतीचे संपूर्ण नोंदीकरण करते. हे केवळ गुणांचे नोंदणी नसून विद्यार्थ्याच्या सर्वंकष विकासाचे दस्तऐवजीकरण आहे.

महत्त्व: राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) 2020 आणि सतत सर्वंकष मूल्यांकन (CCE) या योजनेअंतर्गत, मूल्यांकन नोंदवही भरणे प्रत्येक शिक्षकाची कायदेशीर जबाबदारी आहे.

मूल्यांकनाचे प्रकार

रचनात्मक मूल्यांकन

शिकवण्याच्या प्रक्रियेदरम्यान सतत केले जाणारे मूल्यांकन. दैनंदिन वर्गकार्य, गृहपाठ, प्रकल्प कार्य.

एकूण मूल्यांकन

शिकवणीच्या शेवटी केले जाणारे मूल्यांकन. तिमाही परीक्षा, अर्धवार्षिक, वार्षिक परीक्षा.

गुणात्मक मूल्यांकन

विद्यार्थ्याचे वर्तन, सहभाग, सामाजिक कौशल्ये, सर्जनशीलता यांचे मूल्यांकन.

पायरीदार मार्गदर्शन

1. मूलभूत माहिती भरा

विद्यार्थ्याचे संपूर्ण नाव, वर्ग, गट, गुणांक क्रमांक, जन्मतारीख, पालकांची माहिती स्पष्ट आणि अचूकपणे लिहा.

2. विषयनिहाय नोंदी करा

प्रत्येक विषयासाठी स्वतंत्र पृष्ठ वापरा. तिमाहीनिहाय गुण, उपस्थिती, वर्गकार्य, गृहपाठ याची नोंद ठेवा.

3. सामर्थ्य ओळखा

विद्यार्थ्याचे विशेष गुण, कौशल्ये, आवडी यांची नोंद करा. सकारात्मक भाषा वापरा.

4. सुधारणा सूचना द्या

विद्यार्थी आणि पालकांसाठी व्यावहारिक आणि कार्यान्वित करता येणाऱ्या सूचना लिहा.

विषयनिहाय मार्गदर्शन

📝 मराठी भाषा

  • वाचन कौशल्य – स्पष्टता, उच्चार, गती
  • लेखन कौशल्य – हस्ताक्षर, व्याकरण, शब्दसंपत्ती
  • श्रवण आणि भाषण – समज, अभिव्यक्ती

🔢 गणित

  • संख्या ज्ञान – जोड, वजा, गुणाकार, भागाकार
  • गुणाकार तक्ता – मुखोद्गत क्षमता
  • समस्या सोडवणे – व्यावहारिक उदाहरणे

🔬 विज्ञान

  • प्रयोगांमध्ये सहभाग – प्रात्यक्षिक कार्य
  • निरीक्षण कौशल्य – माहिती गोळा करणे
  • वैज्ञानिक संकल्पना समज

वास्तविक उदाहरणे

उदाहरण १: विज्ञान विषय

विद्यार्थी: प्रिया देशमुख | वर्ग: ८ वी ब
सामर्थ्य: प्रयोगांमध्ये अतिशय उत्साही सहभाग. वैज्ञानिक संकल्पनांची चांगली समज. प्रकल्प कार्य उत्कृष्ट.
सुधारणा: सैद्धांतिक प्रश्नांची उत्तरे अधिक विस्तृत द्यावीत.

उदाहरण २: मराठी भाषा

विद्यार्थी: अर्जुन पवार | वर्ग: ६ वी अ
सामर्थ्य: स्पष्ट हस्ताक्षर. वाचन गती चांगली. सर्जनशील लेखन उत्कृष्ट.
सुधारणा: व्याकरण नियमांमध्ये अधिक सराव आवश्यक.

सामान्य चुका टाळा

❌ गलत पद्धती

  • सामान्यीकृत टिप्पण्या: \”चांगला विद्यार्थी. मेहनती.\”
  • अपूर्ण नोंदी: केवळ गुण लिहिणे
  • नकारात्मक भाषा: \”कधीही लक्ष देत नाही\”
  • स्वाक्षरी विसरणे: मुख्याध्यापक/पालक स्वाक्षरी न घेणे

उत्तम पद्धती

✅ सर्वोत्तम सुझाव

  • विशिष्ट आणि वर्णनात्मक व्हा: ठोस उदाहरणे द्या
  • सकारात्मक भाषा वापरा: \”सुधारणेची संधी\” लिहा
  • वाढीवर लक्ष केंद्रित करा: मागील तिमाहीच्या तुलनेत
  • नियमित अद्यतने: शेवटच्या क्षणी न भरणे
  • संतुलित मूल्यांकन: सर्वंकष विकास

सामान्य प्रश्न (FAQ)

मूल्यांकन नोंदवही कधी भरावी? +

प्रत्येक तिमाहीच्या शेवटी नियमितपणे भरावी. शक्य असल्यास मासिक नोंदी ठेवणे अधिक चांगले.

किमान किती वाक्ये लिहावीत? +

प्रत्येक विद्यार्थ्यासाठी किमान १०-१५ वाक्ये लिहावीत. केवळ गुण नोंदवणे पुरेसे नाही.

कोणत्या भाषेत लिहायचे? +

शाळेच्या नियमांनुसार. बहुतेक महाराष्ट्रातील शाळांमध्ये मराठी किंवा हिंदी स्वीकारली जाते.

CCE म्हणजे काय? +

CCE (सतत सर्वंकष मूल्यांकन) ही एक प्रणाली आहे जी विद्यार्थ्यांचे केवळ शैक्षणिक नव्हे तर शारीरिक, मानसिक, भावनिक आणि सामाजिक विकासाचे सतत मूल्यांकन करते.

संसाधने आणि उपयुक्त दुवे

🏛️ अधिकृत सरकारी स्रोत:

© 2025 Abhyash Suchi Education

मूल्यांकन नोंदवही संपूर्ण मार्गदर्शन | शिक्षकांसाठी | BED विद्यार्थ्यांसाठी

NEP 2020 आणि CCE आधारित

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top